(Jean Paulhan) Twee soorten van schrijvers, les Rhétoriqueurs en les Terroristes. De eersten vertrouwen erop dat de taal hen kan laten uitspreken wat ze te zeggen hebben. De laatsten beschouwen de taal eerst en vooral als een obstakel dat overwonnen moet worden, voordat er sprake kan zijn van communicatie. (Als er al sprake kan zijn van communicatie?)

"L'histoire de la transformation des convictions! Y-a-t-il dans tout le domaine de la littérature une histoire d'un interêt plus palpitant?"

- Léon Chestov

Ben altijd weer enigszins geshockeerd als ik cultuurdragers (ja, dat is ironie, maar dan zonder aanhalingstekens) bij besparingen op het cultureel budget van de staat zo hysterisch zie reageren. Alsof enkele miljoenen minder voor dat of dat balletgezelschap, deze of gene theatergroep zou betekenen dat Cultuur met de grote C gevaar loopt. Cultuur zal nooit stoppen, verdwijnen of sterven zolang er mensen zijn die er in geïnteresseerd zijn. Cultuur en creativiteit hebben geen geld nodig. Ze zijn onstopbaar op zichzelf. Eerder nog laten ze zich temmen en kooien door toelages, beurzen en watweetiknog. Mocht ik zelf kunstenaar zijn, nog eerder lag ik in een kraakpand te kreperen dan mijn recht op te geven om te doen wat ik wil. De staat is in deze tijd de vijand van de creativiteit, want nog enkel bezig met geld. Als het tegenwoordig over cultuur gaat wemelt het opeens van cultuurloze begrippen als 'werkingsbudget', 'drempelverlaging' of 'convergenties'. Dan weet je toch genoeg.

"Il est naturel qu'un homme rencontrant la destinée qui lui appartient ait tout d'abord un movement de recul"

- Bataille

Alleen in de kunst kan je de waarheid spreken door te liegen.

Bij Leiris een van de betere definities van kunst aangetroffen: "al datgene waarop technieken die te leren zijn, geen greep hebben."

Meteen de vaststelling dat ik vanzelf meer begin te schrijven als ik iemand lees/ontmoet (literatuur is een van de meest essentiële vormen van de ontmoeting) die me iets essentieels/universeels over het leven heeft mede te delen. Elke creatieve act (ik hoed er me overigens voor om de armoedige vormen van creatie die ik beoefen - bloggen en recenseren - tot het het semantische veld van de kunst te rekenen) ontstaat noodzakelijk uit een dialoog.

Vandaar dat ik zo hard in mijzelf "Zeikerd!" heb zitten roepen toen ik Bret Easton Ellis laatst zag verklaren dat de roman tegenwoordig heel ver van zijn leven staat. Ten eerste omdat ik weet dat hij dat louter zegt om te provoceren en ten tweede omdat ik weet dat hij liegt. Als de literatuur ver van jou staat, schrijf je niet.

= = =

Bret Easton Ellis doet me daardoor wel denken aan Brian Eno, die ooit verklaarde dat hij "niets te zeggen heeft", maar wel veel ideeën heeft en dus maar blijft creëren. Dat zelfde gevoel heb ik altijd bij het lezen van Ellis. Hij heeft absoluut niets te zeggen en als zijn boeken ook maar één armzalig procentje van zijn persoonlijkheid weerspiegelen, kan het niet anders of hij beschouwt het leven als een immorele en zinloze grap. En toch blijf je, doorheen de walging en pijn, lezen, omdat het zo goed gedaan is.

Wederom rake opmerking van Leiris over Beckett. Wie erin slaagt de uiterste grens te bereiken (bij Beckett het in woorden vatten van de wanhoop) blijft niets meer over, niets meer te doen. Daarna is er nog enkel woestenij. Moet dan altijd weer denken aan de allergrootste van de techno, Derrick May, die na amper een stuk of vijftien absolute klassiekers de lier aan de wilgen hangt. Misschien doet hij ooit nog wel eens een soundtrack verschijnen (ja, waar blijft die Blade Runner, verbeeld in Detroit?) die in de verte naar zijn ouder werk verwijst, maar er nooit aan zal kunnen  tippen.

Ik heb over dit moment (of is het eerder een plaats?) al geschreven in mijn stuk over Kaoru Abe en ergens blijf ik vermoeden dat het mogelijk moet zijn om ook daarna nog verder te gaan. Vraag is of het een mens in zijn huidige vorm zal zijn die zoiets zal kunnen bewerkstelligen. Is er niet een ander soort bewustzijn (en daaraan gekoppeld een andere biologie) nodig om die grens over te gaan?

Je constateert toch telkens weer dat het al snel slecht afloopt met diegenen die menen God (of iets dat erop lijkt) te hebben gezien (Rimbaud, Nietzsche, Coltrane). Op een of andere manier zijn cynische brompotten met een slecht karakter (ik denk dan aan Schopenhauer of Miles Davis) of speelse geesten (Deleuze, Pynchon) veel beter in staat om over zo'n moment heen te stappen. In de huidige toestand die de mens aankleeft, geeft het geen pas om voor het absolute te gaan.

"(...) De kunstenaar blijft, zelfs als hij heel groot is, gevangen in het leven, precies als al diegenen die hem van buitenaf bekijken en op naïeve wijze kunnen menen dat - ook voor hemzelf - zijn kunst alles een ander aanzien geeft."

-Michel Leiris

Het dagboek van Michel Leiris is het eerste deel in de reeks Privé-domein waar ik me zonder enige irritatie in kan verdiepen. Dat komt niet alleen omdat zijn dagboek bijna de gehele twintigste eeuw omvat (van 1922 tot 1989) en hij Picasso, Bataille, Masson, Giacometti en Francis Bacon tot zijn vrienden mocht tellen, maar vooral omdat hij zo ontzettend eerlijk is in wat hij neerschrijft. Hij spaart zichzelf voor geen millimeter, lijkt vaak niet van zichzelf te houden en is, op het pathetische af, ook wel een beetje een zeiker.

Vooral dat laatste kan ik wel appreciëren, want ik wantrouw iedereen die ervan uit gaat dat "tout le monde il est beau, tout le monde il est joli". Voor Leiris is schrijven vooral een manier om kritisch te staan tegenover de wereld en hij weet dat de kritiek allereerst op jezelf gericht moet zijn. Wie zichzelf liefheeft, spaart de roede niet. Mooi ook dat hij in politiek opzicht nooit echt partij heeft gekozen (in het Frankrijk van de twintigste eeuw voorwaar geen sinecure), alsof politiek engagement altijd wel iets bezoedelend heeft. Hij weet wel dat dat als een vorm van lafheid kan geïnterpreteerd worden, maar ik denk dat hij terecht kiest voor de persoonlijke dialoog, van mens tot mens, in plaats van de toch altijd mediërende vorm van contact die een politieke keuze, met al het idealisme dat ermee gepaard gaat, inhoudt.

Het interessantst zijn de korte maar zeer illuminerende fragmenten die hij aan Bataille wijdt. Voor mij interessant omdat ik met Bataille, hoewel ik in hem een fabuleuze intelligentie vermoed (of is het: erken?), na meerdere lezingen maar geen emotionele klik kan maken. Hij blijft het voorbeeld bij uitstek van een kille intelligentie. Zijn aanleg voor een combinatie van ritueel primitivisme en Hegeliaans denken doet mij in hem een soort fascist van het denken vermoeden (iets waar Walter Benjamin hem, denk ik terecht, mee confronteerde). Of is het net die fascinatie voor het onmenselijke en ontmenselijkte van Bataille, dat anti-humanisme, dat radicaal immorele consequenties uit de Verlichting trekken, dat afschrikt en afstoot, omdat die primitieve, niets ontziende immorele kern in elk van ons huist?

Waarom moet het denken over ratio(naliteit) en emotie steeds in de figuur van de dichotomie geplaatst worden? Er bestaat toch geen mens die louter op basis van rationaliteit of pure emotie handelt. Beter is het dit begrippenpaar als een continuum te beschouwen, van emotioneel redeneren naar redenerende emotie, met beide grondbegrippen als uiterste punten.

Wie zich serieus toelegt op een zaak die geen materieel voordeel oplevert, mag niet rekenen op de sympathie van zijn tijdgenoten.                                                                                   

- Schopenhauer

"The future is already here, it's just not evenly distributed - yet."

via

Momentum v0.2

1. Momentum is de verfeitelijking/veruiterlijking van de kern en in hoeverre men die verfeitelijking/veruiterlijking in de tijd kan ontplooien.
2. Een kern die zich niet voldoende veruiterlijkt kan zich niet voldoende ontplooien. Aanwezigheid is de conditio sine qua non voor het ontstaan van Momentum.
3. Momentum is productie van aanwezigheid.
4. Ideaal Momentum is een zich tot coherent geheel samengestelde groep bestaande uit extreem verscheiden edoch daardoor zich net ideaal tot elkaar verhoudende karakteristieke veruiterlijkingen van de kern. 
5. Momentum is overzicht, evenwicht en daadkracht.