Momentum v0.1

1. Elke kunstenaar kan beoordeeld worden op momentum.
2. Momentum komt qua betekenis in de buurt van glorieperiode (maar glorieperiode kan pas achteraf vastgesteld worden, momentum op het moment zelf (misschien zelfs op voorhand?))
3. Momentum heeft te maken met aanwezigheid. Maar niet altijd alleen met aanwezigheid.
4. Daaruit volgt dat momentum en productie niet gelijk zijn. Beiden kunnen een deelverzameling van elkaar zijn.
5. Enkelingen kunnen meerdere perioden van momentum hebben. De meesten niet.
6. Belang of betekenis kunnen niet afgemeten worden aan de tijdsduur van het momentum. Wel aan het belang of betekenis van het momentum. Momentum is als een epicentrum, van waaruit het belang uitdijt.

Dat de effecten van de Verlichting de afgelopen driehonderd jaar meer goed dan kwaad hebben opgeleverd, is nog geen reden om deze Verlichting niet dwingend in vraag te blijven stellen. Net zoals het feit dat er momenteel, na het faliekant tenondergaan van de communistische idee, geen echt bestaand alternatief voor het kapitalisme lijkt te bestaan, betekent dat nog niet dat dat alternatief er niet ooit komt. Het fameuze Einde van de Geschiedenis is voor velen blijkbaar een imperatief geweest om te stoppen met denken. Vreemd dat Kants Sapere aude meer dan tweehonderdvijftig jaar uiteindelijk is gedegenereerd tot op een Sapere cesse.

You know, as soon as something’s become saturated, you have to move on. But if you’re affected by that something, saturation or not, you’re just moulded for life. All your criteria, all the moves you make...

- Rob Brown, Autechre

Sinds gisteren de brieven van Flaubert aan het lezen. Valt al snel op dat in elk tijdperk, in elke beschaving altijd wel mensen vinden dat de wereld onherroepelijk naar de kloten gaat. Zoals Agamben zegt: "The age is always already understood as being in decline". Dat doet vermoeden dat cultuurpessimisme niet zozeer afhankelijk is van de neergang van de cultuur als zodanig, maar dat het bijna genetisch/biologisch in een bepaald deel van de soort zit ingebakken.

Agamben liet een tijd geleden een boekje verschijnen over een seminarie dat hij had georganiseerd over le contemporain, in weze het soort personage dat als het ware niet in zijn eigen tijd leeft, er geen deel van uitmaakt, het soort kritsche persoonlijkheid dat elke tijd nodig heeft, dat zijn eigen leefwereld en tijdperk schuins beschouwt. Niet op afstand in de ruimtelijke zin, maar in een staat van ongelijktijdigheid.

Gelijkheid, de grondslag van zovele ideologieën, is op die manier alleen te verstaan als een illusie. Altijd zijn er mensen geweest, zijn er mensen en zullen er mensen zijn die, hoewel ze hier en nu leven, zich toch in parallelle werelden en tijdservaringen bewegen.

"Art has nothing to do with politics, art is in the service of nothing. The only reason why the state subsidizes art is because they have a guilt complex: man, if you feel that guilty, go buy the guy's paintings!"

 - Alan Silva

Als dromen uitkomen

De gestage teloorgang van subtiliteit en nuance heeft niet zozeer te maken met het ontbreken ervan, eerder met het feit dat het publiek dat er affiniteit mee heeft op schrikbarende wijze afneemt.

"(...) We need to learn to forget the presence of the subject. We must protect the work against the author." 

- Agamben

Na Spook Country en Zero History geraak ik er maar niet uit. Is Gibson nu op een zodanig griezelige manier met zijn tijd mee (en dus vooruit op bijna iedereen) of is zijn hele carrière één grote regressiebeweging van revolutionaire science fiction naar door mode en gadgets geobsedeerde spionageroman, zij het overgoten met een anomiesausje?

Je kan niet zeggen dat hij deze tijd niet volledig begrijpt. Al evenmin zou het eerlijk zijn om zijn huidige supergedetailleerde schrijfstijl af te doen als louter stijl. Zijn personages staan in elk geval met ieder boek dichter bij ons en je met hen identificeren is nog nooit zo makkelijk geweest. En toch... ik mis sinds Spook Country iets ondefinieerbaars. Enig nadenken over dat ondefinieerbare zet je echter op weg naar waar Gibson naar toe wil. Het mooie is dat je zelf mag uitmaken of die weg de weg van de hoop of die van de ultieme vernietiging is.

Je merkt, voelt, intueert dat hij sinds Pattern Recognition iets op het spoor is. Als er al een rode lijn door de Bigend cyclus loopt dan is het die van de parallelle wereld. Een klein deel van de bevolking van deze planeet heeft macht, de meest vooruitstrevende technologie en instrumenten, heeft toegang tot bepaalde kennis, is op de hoogte. Voor het andere, machteloze, deel is de toegang tot de andere wereld afgesloten, lijkt het alsof die wereld zelfs niet bestaat. Als ze er al mee in contact komen, worden ze vermalen in de parallelle machinerie, of ontsnappen ze ternauwernood. Zoveel kan je afleiden. Maar is dat alllemaal wel zo opmerkelijk als het zich voordoet? Misschien wel.

Het wereldbeeld dat opdoemt uit Gibsons laatste trilogie is pessimistisch over de soort, maar net optimistisch over het individu. In die zin dat hij aangeeft dat we niet langer alle heil van de ideologie, de staat of het systeem mogen/kunnen verwachten. Alle zekerheden zijn weggevallen en verwachten dat die ooit terugkomen getuigt van een absoluut gebrek aan realiteitszin. Het individu zal dus zelf nieuwe zekerheden, andere vormen van gemeenschap, van creativiteit, van vrijheid moeten uitdenken en creëren. Doet hij/zij dat niet, dan lonkt alleen de leegte, het zwarte gat van de markt, de geldobsessie en de monocultuur.

Op die manier is de nieuwe Gibson veel minder spectaculair dan de revolutionaire profeet van Neuromancer en Idoru. Maar uiteindelijk heeft hij aan ons die vandaag deze wereld tegemoet moeten treden wel meer te vertellen. Vraag is of je wil luisteren.

Dat de regeringsonderhandelingen op helemaal niks gingen uitdraaien, heb ik hieronder al gezegd. En nu is het dus zover. We zouden nu kunnen zeggen: "In Nederland hebben ze toch ook nog geen regering?", maar de redenen van het mislukken zijn zo radicaal anders. In België zit je nog steeds met een Franstalige elite die het maar niet begrijpen. Misschien begrijpen ze het wel, maar ja, tegen al die werkloze Walen (sommige familes trekken al drie generaties lang hun subsistentie geheel gratis van de staat) gaan uitleggen dat ze vanaf nu niet meer automatisch uit de ruif van de staat gaan kunnen heten, dat brengt de PS van Di Rupo natuurlijk bitter weinig stemmen op. Het is gewoon totaal van de pot gerukt dat er in de 21ste eeuw er nog politici zijn die niet voor responsabilisering zijn. Potje breken en het betalen met het geld van de andere kant van het land is vele bruggen te ver. Wie dat niet begrijpt, die is het feitelijk niet waard om ook maar over eender welke regering te onderhandelen.

Ik heb niet voor de N-VA gestemd, maar als Bart de Wever zegt dat we niet gaan betalen voor extra bevoegdheden heeft hij overschot van gelijk. De tijd van bekonkelende en zich dood compromitterende politici is voorbij. Het geld is op en het zal niet meer terugkomen. De wereld is veranderd en er liggen nergens meer gouden bergen op ons te wachten. En in tegenstelling tot wat ze in België denken maakt het compromis à la Belge geen onvergankelijk deel van de democratie.

Ofwel totale responsabilisering ofwel splitsen die boel. En dat het vooruitgaat, alstublieft. Er is al genoeg geduld en inkt aan verspild.

Stephen Hawking heeft besloten dat God het universum niet heeft geschapen. Moet je daarvoor één van de intelligentste mensen zijn die ooit heeft geleefd? En dat is heden ten dage een shockerend hoofdpunt van het nieuws... Man, oh, man!