Niet dat het een geheel nieuwe gedachte is (Borges is hier uiteraard de onbereikbare voortrekker), maar sinds ik in Paul Austers The New York Trilogy aan het lezen ben (ik had hier oorspronkelijk gewoon ben geschreven: Lezen is een vorm van Zijn, niet?) besef ik weer eens hoezeer het lezen verrijkt wordt door het lezen zelf, met andere woorden: door eerdere leeservaringen.

Ik maak er sowieso een goede gewoonte van om, voordat ik in een bepaald boek of oeuvre duik, allerlei randinformatie in me op te nemen. Dat gaat dan van een eenvoudig Wikipedia-artikel, over een biografie van de schrijver en zijn onmiddellijke omgeving, tot aan de zo volledig mogelijke socio-historische context. Zo kan ik me nu nog nauwelijks voorstellen hoe veel minder ik van Gravity's Rainbow zou begrepen hebben als ik voordien niet V zou gelezen hebben, laat staan dat je ook maar iets van dat boek begrijpt als je niet weet waar de Weimar Republiek voor stond. (Nu is dat uiteraard het slechtste voorbeeld mogelijk, omdat dat dat bepaalde boek nooit helemaal begrijpbaar zal zijn.)

Een vriend raadde me Paul Auster aan (wiens Leviathan ik ooit lang geleden uit moeders boekenkast heb getrokken, maar waarvan ik me nauwelijks nog iets herinner) omdat die ooit Maurice Blanchot had vertaald (en - daar ga je dan - ooit de partner was van Lydia Davis, die, buiten dat ze de meest fascinerende kortverhalen aller tijden schrijft, op haar beurt Foucault, Blanchot, Leiris en Proust heeft vertaald). En hoewel er natuurlijk nooit enige bias valt uit te sluiten (je kunt soms ook te veel weten over iets, waardoor de eigenlijke leeservaring in de weg gezeten wordt) viel me al onmiddellijk op dat Auster in City of Glass speelt met de idee van wat een schrijver nu feitelijk is, door te schrijven over een schrijver, die op zijn beurt detectiveromans schrijft en vervolgens zelf detective wordt.

De vraag is dan natuurlijk of je zonder die kennis en referenties je leeservaring verarmt. Ik denk het persoonlijk wel. Het ware lezen (en bij uitbreiding het ware luisteren en kijken) is er altijd op uit om een zo groot mogelijk netwerk van betekenissen te genereren. Anders wordt lezen ontspanning en ontspanning is voor doetjes.