Ik ben me momenteel door Alexandre Kojève's driedelige Essai d'une Histoire Raisonnée de la Philosophie Païenne aan het worstelen. En als ik zeg worstelen betekent dat dat ik na twee maanden nog steeds bezig ben met de inleiding van 180 bladzijden in kleine druk, hetgeen in feite een doorgedachte en volledig uitgeschreven versie van het Hegeliaanse systeem is - these - antithese - parathese - synthese. Waarom hij dat Hegeliaanse Système de Savoir nu al drie of vier keer heeft uitgelegd zal me hopelijk nog duidelijk worden. 

 Of Kojève 'gelijk heeft' of de filosofische waarheid spreekt doet niet ter zake. Wat me opvalt is dat we in de 21ste eeuw, en zelfs al in de late 20ste eeuw, zulk een onderneming gewoon als pure waanzin zouden beschouwen. Zelfs in tijden van techbros die elke zes maanden aankondigen het menselijke denken overstegen te hebben, is dat soort arrogantie waarlijk bewonderenswaardig te noemen.

 Kojève reduceert heel de westerse filosofie tot een eenvoudige reeks: Parmenides en Heraclitus - Plato - Aristoteles - Hellenistische filosofie en Neoplatonisme - Kant - Hegel. Zes stappen. Al de rest is conceptuele variatie. En na Hegel, dat is bekend, is het gedaan, voltooid. Genoeg geweest. Het is allemaal gedacht.

 Nu moet je Kojève nooit te serieus nemen. Zijn Introduction à la Lecture de Hegel leent vaak genoeg bij Marx en Heidegger (die hij naar ik aanneem beschouwt als variaties op respectievelijk Hegel en de presocratici). En het is nu niet zo dat hij gestopt is met denken na Hegel. Zijn discussies met en over Leo Strauss en Carl Schmitt zijn genoegzaam bekend. En ook over determinisme en quantumfysica heeft hij nog iets te zeggen gehad. Voor hij met Hegel zijn Damascusmoment had, heeft hij nog werk over atheïsme en Russisch mysticisme met de wereld gedeeld. 

 Maar te willen beweren en ook te willen verdedigen dat die zes stappen al moeilijk genoeg zijn en dat je het daar dus bij gaat houden, roept bij mij een vreemde nostalgie op, naar die 20ste eeuw waarin mensen waarlijk dachten dat ze het gezien, gevonden hadden. Waarna de Fransen het niet konden laten om de zuivere stroom te vertroebelen en alles weer zo wijds mogelijk open te gooien. En daartoe ironisch genoeg door diezelfde Kojève geïnspireerd werden. 

 Nu kan je met de huidige stand van zaken hem geen ongelijk geven. De liberale democratie hebben we gehad. Dat was het westerse hoogtepunt. Sinds kort is het opnieuw blood and guts en plat machtsvertoon. Politiek is niet langer voor mietjes. En dat het denken zelf al een tijdje doodziek is mag ondertussen ook wel duidelijk zijn.