"it was like trying to write a book with Mr. Kurtz"

Ik raad iedereen aan het hoofdartikel van The London Review of Books over Julian Assange te lezen. Het gaat over de eindeloze en hopeloze pogingen van ghostwriter Andrew O'Hagan om een autobiografie van de Wikileaks-(cult)leider te schrijven. Ik denk dat ik zelden zo vaak tijdens het lezen van een artikel heb gedacht: "Jeezes, wat ben jij een hopeloze zeiker, man!" Zelden zo een compleet démasqué mogen aanschouwen.

Zoals zo vaak in deze tijden is het probleem van dat hele Wikileaks-verhaal dat de mensen die de surveillancemaatschappij bekritiseren uiteindelijk zelf ook verslaafd zijn aan mobieltjes, internetaccounts hacken, twitter wars en Google searches (vooral over zichzelf, dat spreekt). Het doet denken aan Naomi Klein die eerst het kapitalisme aanklaagt en vervolgens van zichzelf een logo maakt. As if we all must.

Wat me tijdens het lezen ook enorm tegen de borst stootte is het ongegeneerd in het rond smijten door Assange van containerbegrippen als vrijheid en moraal, alsof hij, een narcist if there ever was one, en zijn kornuiten die begrippen een nieuwe inhoud gaan geven door het vrijgeven van data. Ik denk dat we heel wat moreler en vrijer zouden zijn als we eens opnieuw de wereld en de medemens in de ogen zouden durven kijken in plaats van, zoals nu, ermee om te gaan als data. Bovendien bewijst niemand de vrijheid een dienst door zichzelf het centrum van het bekende universum te maken. Edward Snowden mag dan ongeveer hetzelfde voor mekaar gekregen hebben, maar je hebt toch zelden de indruk dat hij zich als het geweten van de wereld wil opwerpen. Hij wil vooral in de belangstelling blijven staan om niet voor de rest van zijn leven in een Amerikaanse cel weg te rotten.

Wat beide heren voor elkaar gekregen hebben is voornamelijk dat we nu weten dat regeringen liever niet weten wat ze allemaal uitspoken en dat iedereen dankzij de nieuwste technologie afgeluisterd en bespioneerd kan worden. Ze hebben met andere woorden open deuren ingetrapt. Alsof we allemaal sliepen en nu dankzij hen wakker geworden zijn. Wat beiden en hun medestanders niet schijnen te beseffen is de privacyparadox waar ze hopeloos in zijn verstrikt geraakt. Want als wij, burgers, het recht op privacy opeisen, kan je moeilijk verwachten dat de regering van eender welk land, ontelbare keren machtiger dan eender welk individu, dat zelfde recht niet zou willen opeisen. Hoe naïef is het te denken dat democratie en vrijheid automatisch betekenen dat de staat als zodanig volledig transparant zou willen zijn? Het is nog maar de vraag of dat laatste gewoon ook wenselijk is.

Wat het artikel ten overvloede en enigszins voorspelbaar aantoont is dat je het redden van de wereld en de mensheid beter niet overlaat aan onvolwassenen en andere mensen die de wereld alleen kennen van achter hun laptopscherm.